Pas op! Een cursus Pools kan verslavend werken. 

  Als ik terugzoek in mijn mail, dan heb ik begin 2013 via Pools online een app gekocht om Pools te leren. Ik was toendertijd 's zomers werkzaam in een Duits hotel met veel Poolse werknemers. Aan alleen luisteren had ik niet genoeg. Ik bestelde de boeken erbij. Het Pools online café dat erbij aangeboden werd, waar je aan een digitale bar gesprekken voerde met cursisten en een docent sprak me enorm aan, maar algauw kwam ik erachter dat ik na twee boeken, ietsje verder was dan mijn medecursisten. Er was een oplossing: conversatielessen via Skype. Ik nam een besluit. Ik ging naar Polen. Het was toch te gek voor woorden dat ik de taal van een land sprak, waar ik alleen nog maar op doorreis geweest was.

Het was de bedoeling dat ik vier weken naar Lembork (23 kilometer van Gdañsk) zou gaan. Dat ging op het laatste moment niet door. Het werd drie weken taalschool in Krakau. De taalschool beviel prima, het verblijf in het gast- gezin was ongezellig. We hadden geen klik. Na drie weken ging bij mij de knop om. Ik kreeg gevoel voor de taal. Ik kon als het ware aanvoelen of iets juist of onjuist was. Ik zocht een hotel en boekte een weekje bij. Dat was het begin van een reeks geslaagde bezoeken aan summer schools.

Taal leren is ingedeeld in niveaus. In Nederland worden meestal cursussen aangeboden op niveau A1 en A2. Over de grens  in Duitsland kan je nog goed terecht voor niveau B1. Vanaf niveau B2 (grofweg havo-niveau) wordt het lastiger. Gedurende het schooljaar zet ik mezelf op een onderhoudsdieet, om vervolgens tijdens de summer school weerbij te leren. Ik ben docente, heb lange zomervakanties en kan dit doen. Ik heb weleens geprobeerd een beurs aan te vragen, maar die zijn schaars. Ik kies bewust ieder jaar een ander reisdoel. Zo leer ik Polen beter kennen. Vaak worden combinaties taal en cultuur aangeboden. Mijn interesse is verschoven naar de cultuur. Maar om die te leren kennen, moet je de taal behoorlijk beheersen. Ik kan me inmiddels prima redden en regel- matig kom ik mensen tegen, die ik al op een andere summer school heb ontmoet. Dat maakt het extra gezellig.

Probeer het maar eens. Ik ga gemiddeld iedere twee jaar een maand, maar je kan het ook een keer met twee weken proberen. Er is altijd een mogelijkheid om via de organisatie onderdak te krijgen, al dan niet in combinatie met maaltijden. Je begint steeds met een test. Wat ken en kan ik al. Op grond daarvan kom je in een kleine groep terecht met mensen die de taal evengoed beheersen als jij. Aan het eind krijg je weer een test en een certificaat. Van mij hoeft dat niet zo. Daar doe ik het niet voor. Anderen vinden dat heel belangrijk.

Na Warschau en de tolkenopleiding in Germersheim (D) ben ik dit jaar in Lublin beland, aan de oostgrens van Polen. In mijn blog kun je dag voor dag mijn belevenissen volgen.

Groet uit Lublin,

Madelon

18 augustus 2019, twee hoofdsteden en een grens

De Duitse dame kwam aan het ontbijt naar mij toe. Ze wilde vandaag samen iets met mij ondernemen en had niet in e gaten dat ik op punt stond om te vertrekken. Na een ontbijt met pannenkoeken met appelcompote en lekkere koffie breng ik mijn bagage naar de parkeerkelder, klaar voor een reis van zes uur. Ik heb tussen vier en zes afgesproken in een hotel in Braunschweig met studiegenoten van mijn vorige zomerschool, een soort reünie in besloten kring. Als ik ’s avonds om kwart over acht aankom, ben ik de eerste. Er is van alles mis op de Duitse wegen. Maar liefst 9 verkeersopstoppingen vanwege wegwerkzaamheden kruizen mijn pad. Tot twee kilometer voor de Duitse grens kan ik probleemloos doorrijden. De brug in Frankfurt an der Oder ligt eruit. Dat wist ik, maar de file staat over de grens heen en begint lang voor de aangekondigde omleiding. Ik heb twee uur nodig voor een stuk van amper 10 kilometer.

 

In de files kan ik op mijn medeweggebruikers letten. De meeste gele nummerborden zijn Brits. Gisteren hadden tot mijn verbazing de Luxemburgers de overhand.

Zo probleemloos als mijn tocht door Warschau verliep, zo moeizaam kom ik langs Berlijn. Precies op het moment dat ik langs de vlaggen van het hotel rijd, waar we altijd verblijven als we in Berlijn zijn, barst een hoosbui los. Met een snelheid van 9 kilometer per uur vervolg ik mijn weg. Ik heb dan nog 300 kilometer voor de boeg. Op de rijbaan van de tegenliggers is het finaal fout gegaan. Er landt een reddingshelikopter. Na zo lang in de file ben ik geneigd om mijn geplande stop over te slaan, maar ik ben stijf en mijn benen zijn verkrampt. Een fles water en een sinaasappel verder zit ik weer achter het stuur. Door whats’app dringt het tot me door dat meer mensen onderweg zijn blijven steken.

Als ik het hotel binnenstap, weet ik al op de drempel dat het me hier prima gaat bevallen. Voor de anderen binnenkomen kan ik nog even reflecteren op de afgelopen maand. Mijn begrip van vrijheid is in de Oekraïne veranderd, maar ik heb ook veel nagedacht over herverdeling van middelen, zoals de PvdA dat voorstaat. Eigenlijk kun je zeggen dat dankzij de EU dat op een soort meta-niveau gelukt is, maar dat daarmee de charme van Polen verloren dreigt te gaan. Een summer school is een leuke ervaringen, maar die in Lublin ontbeerde structuur. Mijn Pools is beslist verbeterd, maar ook hier zijn de boeken helaas niet goed als naslagwerk te gebruiken. Later op de avond zijn we het erover eens dat die in Warschau en Germersheim er vooralsnog met kop en schouders bovenuit steken.

Rest mij nog om straks mijn waterkoker weg te gooien, want het drinkwater in Polen is (overal) bikkelhard. Het laatste kopje was geheid spierwit. Mijn reis gaat nog verder, maar mijn Poolse avontuur hield aan de grens op.

17 augustus 2019, Lodz again

Bij het ontbijt neem ik alleen afscheid van Eric, die me snel zijn e-mail-adres toeschuift. Phillip is een langslaper, dus dat is niet verbazingwekkend. Marion heeft een afspraak bij de kapper. Jef, de Nederlander eet thuis, maar heb ik gisteren ook niet gezien. Dat vind ik wel jammer.

Na het ontbijt stap ik in mijn auto, die al die tijd bij de universiteit geparkeerd stond. Het studentenhuis staat in de dure rode strefa (=zone), de universiteit in de goedkopere groene en de universiteitsbibliotheek staat er net buiten en daar kan je gratis parkeren. Ik heb vanochtend nog met Oscar gesproken, die in de kamer naast de mijne slaapt. Ik ben klaar voor vertrek. Verdieping voor verdieping breng ik mijn bagage naar beneden en dan ga ik de laatste keer omhoog om mijn laptop op te halen. Om tien uur zit ik in de auto mijn navigatie in te stellen. Mijn navigatie stuurt me alle kanten op behalve de goede. Gelukkig weet ik nog hoe ik de stad in gereden ben en op de snelweg is ie helemaal wakker. Tussen Lublin en Warschau kan ik mooi kijken of ze al opgeschoten zijn met de wegwerkzaamheden. Als je op Google opzoekt, hoe lang je ergens over rijdt in Polen, tel er dan gerust een uur extra bij op voor slecht wegdek. Vooral de rechter rijbanen zijn een en al hobbel. Pas na Warschau was het leed geleden, maar dan zit ik aok al twee uur in de auto. Voorbij Warschau drink ik op een terras lemonada met koffie. Een vreemde combinatie. Ik lust het allebei, maar samen vind ik het niet echt geslaagd. Twee uur later rijd ik de parkeergarage van het hotel in. Dat is maar goed ook, want mijn ogen tranen van al dat lezen van de afgelopen week.

   

Ik had me voorgenomen om in Lodz het palmenhuis te bezoeken, maar dat is me niet gegeven. Ik stap in tram nummer acht, zoals de receptionist van het hotel heeft verteld, maar merk na vijf haltes dat ik de verkeerde kant op ga. Ik moet twintig minuten wachten op de tram de andere kant op en ondertussen verloopt mijn kaartje, want dat is maar 20 minuten geldig. De trambestuurder moet regelmatig uitstappen om met de hand! de wissels om te zetten. Wat zit er hier toch een verschil tussen de steden. Toch heb ik er onderweg juist over nazitten denken dat door al de moderniseringen Polen hard bezig is zijn charme te verliezen. Het Palmenhuis is me niet gegeven. Eerst moet ik om het park heen lopen, want de ingang zit natuurlijk niet aan de kant van de tramhalte, om vervolgens te merken dat ik geen contant geld bij me heb en er dus helemaal niet in kom. Ik loop door een groot winkelcentrum, waar ik veel te lang bij de Empik (Polens grootste boekhandelketen) blijf hangen, terug. Ik besluit eerst in het hotel een camembert-burger te eten en dan naar de manifaktura te aan. Dat is een omgebouwde textielfabriek, waar nu musea, shoppingmalls, een markt, een dansschool, een bowlingcentrum enz. in zitten.

De warme kaas spuit uit de burger. Ik zit helemaal onder en durf niet meer over straat. Een Duitse vrouw raadt me aan om er meel op te doen en dat twee uur in te laten trekken voor ik de jurk in de wasmachine stop. We raken aan de praat en er blijft geen tijd meer over om naar de Manifaktura te gaan. De vrouw heeft haar dochter naar Polen gebracht, daar haar vriendin in Polen ging trouwen. Dat duurt hier meerdere dagen! Ik heb nog net genoeg tijd om met mijn boodschappenlijstje naar de Biedronka aan de overkant te hobbelen: Earl grey thee met citroensmaak, Poolse Wedelchocolade, Pastet, Schmaliz en Poolse honing. Op de Schmaliz (smeerbare kaantjes) na. Ik stuur de mensen in Lublin nog even wat foto’s, zoals beloofd. Hier in Lodz heb ik amper foto’s gemaakt. Het is de derde keer dat ik hier een stop over maak. Het is een studintikoze, sfeervolle stad.

Vandaag heb ik twee dingen gezien, die ik nog nooit eerder heb gezien: een gouden auto en een Poolse auto met een rood nummerbord. Met het eerste bedoel ik niet een soort Mercedes met gold metalic kleur. Nee, dit was gewoon de kleur van een trouwring van voorbumper tot achterbumper. Dat rode nummerbord (Wit met rode letters) moet ik nog uitzoeken. Misschien hebben ze hier ook eendags-kentekens ??? Overigens begin ik ook te vermoeden dat je hier tegen betaling zelf een aantal letters van je kenteken mag bepalen, maar dan wel achter de afkorting van de wowojdschap (= administratieve eenheid), waardoor het er toch wel een beetje typisch uitziet.

Onderweg heb ik meer dan drie uur naar radio plus uit Warschau geluisterd. Als er vier Poolse nummers voorbijkwamen, was het veel. Ze draaien wel veel Franse muziek. Opvallend. Maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het een vakantiemagazine was, dus het kan toeval zijn. Maar de onderwerpen waren Krakau, Afrika en Mongolië. Dat verklaart nog niet veel.

16 augustus 2019, diploma

Gisteravond een paar dingen opzijgeschoven, die belangrijk voor mij waren en de gemiste lessen ingehaald, mijn aantekeningen uitgewerkt en geleerd voor de toets. Wat een ontgoocheling vanochtend. We kregen nogmaals een toets over de stof van vorige week onder het mom van herhaling (repetiticja). Ik baal als een stekker, want dan had ik gisteravond verder kunnen schrijven aan het artikel, dat bij mijn scriptie hoort. Voor Irina is het nog erger. Ze zit pas een week bij onze groep en heeft die stof op z’n best vorig jaar gehad, maar toch kopen we in de pauze een grote fles prosecco, voor de docente als afscheidscadeau. Ze is blij verrast. Vermoedelijk komen de doosjes Merci zo langzamerhand haar neus uit.

Na de toets mogen we verzoeknummers indienen. Sara blokkeert op gzyby, op mijn verzoek wordt uitgelegd wanneer je voor de uitgang -to moet kiezen i.p.v. -ono (als de basis van het werkwoord uit één lettergreep bestaat) en we kijken nog een keer naar de uitgang van getallen, groter dan vijf in de diverse naamvallen tot Sara een compleet opzoekschema van internet tevoorschijn tovert. Daar hebben we meer aan.

   

Vanavond bij de kolancja is de diploma-uitreiking, maar Marion en ik hebben afgesproken het samen in het Joodse restaurant te gaan vieren. Sara gaat als eerste naar huis. Ze vertrekt vandaag, dus we drinken nog even lekker een kop koffie op het dakterras van het congrescentrum. Daar zit je achter glas uit de wind. Het doet aan een strandtent denken. Als Sara vertrokken is, blijkt ook mijn kamergenootje Sara weg te zijn, zonder boe of bah te zeggen. Vermoedelijk is ze een kamer opgeschoven. Nu Sara I weg is, is er bij haar landgenote op kamer ruimte.

Ik draai nog een laatste rondje voor souvenirtjes. Eigenlijk heb ik al iets voor iedereen, maar dit zijn van die dingen, waar je spijt van krijgt als je ze niet meeneemt. De docente heeft ons uitgenodigd voor een folkloristische dansavond. We zouden vanavond om 21.00 uur bij de lasershow bij de fontein verzamelen, maar we zijn er pas om 22.00 uur. Het is heel druk in de stad, want het is het begin van de jaarmarkt (Jagolonenmarkt) We lopen de rest van de groep mis. Het is een dag met veel omarmingen. Alleen Eric en Phillip zie ik morgen nog bij het ontbijt.

15 augustus 2019, Zamość

Bij mij in het dorp werkt een man, Pan Mateusz, die uit de stad Zamosc komt, anderhalf uur rijden van Lublin. Hij had mij op het hart gedrukt zijn geboortestad te bezoeken. Vandaag is het St. Maria, een erkende feestdag in Polen en samen met Marion rijd ik er heen. Van tevoren heb ik de bezienswaardigheden op internet bekeken. Het eerste wat mij opvalt is dat dit de stad is van Rosa Luxemburg, iemand waarover ik tijdens mijn opleiding een paper heb moeten schrijven. Haar plaquette is van het desbetreffende huis verwijderd. Met linkse politiek geassocieerd worden is in Polen echt not done en Rosa Luxemburg was een voorvechtster in het socialisme. Ze werd daarom later in Berlijn vermoord.

Maar er is meer te zien in Zamosc: Als je op de Rynek komt valt allereerst het stadhuis met imposante trappen en een 52 meter hoge toren op. Daar is net een kranslegging aan de gang met politieke parade aan de gang. Het hele plein is gevuld met militaire auto’s en pantservoertuigen waar kinderen en volwassen kinderen op mogen klimmen.

  

   

Naast het stadhuis staat een rij vrolijk gekleurde huizen, die de Armeense huizen worden genoemd. De stad is verbonden met Armenië, zoals we later in het gemeentelijk museum zien. We passen ons aan en gaan tussen de middag in een Armeens restaurant eten. Marion wil eerst de synagoge zien en daarna lopen we langs het bastion van de stad. Op sommige plaatsen zitten daar winkeltjes in, die zo totaal niet in het beeld passen dat het op onze lachspieren werkt. Je kunt er ook op klimmen en van het uitzicht over de stad genieten. Daar moet je wel een kaartje voor kopen. We zijn geen kassa tegen gekomen, maar worden wel door een boze dame ontvangen. Geen haar op ons hoofd, die erover nadenkt nog een keer de trappen af en op te gaan.

We bezoeken een winkeltje met mooi Pools aardewerk. Als je daar iets van koopt moet je het decornummer onthouden, dan kan je de volgende keer iets met hetzelfde stipje of bloemetje kopen. Ik heb decor nummer 41 en dat wordt hier niet verkocht. Marion slaagt wel.

Aan het eind van onze tocht zoeken we het paleis op, maar dat is vervallen en wordt vooral als parkeerplaats gebruikt. Het park ernaast is mooier! We rijden weer naar Lublin. Onderweg nemen we een lifter mee, die al na een paar minuten in slaap valt en bij het uitstappen merkt, dat zijn benen ook slapen, waardoor hij zowat uit de auto valt.

Zamosc was de moeite waard. Pan Mateusz had gelijk!

14 augustus 2019, dubbele lessen

De film die gisteren vertoond is heette sercze (= hart) en ging over de eerste harttransplantatie, die in Polen uitgevoerd is. In de grammatica-lees wordt de grammaticale tijd van een tweede werkwoord in een zin, die met Gsyby (=Indien/als) begint. Dat moet of in de conjunctief of in de verleden tijd staan, maar dan wel met een dokanane (voltooid) werkwoord, zodat je de als het ware de toekomst uitdrukt.

Vanmiddag zijn er extra, individuele lessen. We gaan vandaag acht uur door, als compensatie voor de vrije dag van morgen. Dat is heel gewoon weet ik inmiddels, maar ik spijbel een uurtje en duik het zwembad in. Daarna had ik koffie willen gaan drinken boven op een mooi uitzichtpunt, maar ik laat me tegenhouden door een fikse regenbui.

Acht uur les betekent weinig vrije tijd. Ook het geplande souvenirtjes kopen van vandaag schiet erbij in. Ondertussen ben ik een schema aan het maken met per naamval de getallen onderverdeeld naar manlijk animante en non-animate, vrouwelijk, onzijdig, groep met één man en overige groepen. Sommige kolommen kun je zo verbergen. Door het spijbelen zal ik het alleen moeten afmaken. Eigen schuld, dikke bult.

13 augustus 2019, drukkerijmuseum

Gisteravond was er weer een dans-workshop. Mijn kamergenote is erheen geweest en komt enthousiast terug. Hier wordt niet alleen de Polonaise geleerd, maar ook andere Poolse dansen komen aan bod. Ik moet het even aan me voorbij laten gaan. Ik moet voor mijn studie in Nederland een deadline halen en ik zit op schema/in de flow en zolang ik hier ben krijg ik hulp van iemand, die ik goed gebruiken kan, dus ook de film van vanavond, die me door Sara nadrukkelijk wordt aangeraden, zit er voor mij niet in. Dat betekent niet dat ik helemaal niets bijzonders doe. Ik beperk me echter tot de middagen.

Vannacht heeft het hier zo hard geregend dat we midden in de nacht de ramen zijn gaan dichtdoen. Op de gang was dat niet gebeurd, dus stonden er vanochtend grote plassen in het trappenhuis. Het is eindelijk heerlijk koel.

In de les luisteren we naar een maf liedje Spis, van Taeusz Chyla, waarin allemaal koosnaampjes in de tweede naamval verwerkt zitten. Verder besteden we aandacht aan het tegenwoordig deelwoord. Dat deden we eerder al voor werkwoorden in de onvoltooide tijd (NDK). Dan zet je achter de derde persoon meervoud een c. Nu deden we het bij voltooide werkwoorden (DK=Dokonane). Dan zet je achter de derde persoon enkelvoud van de verleden tijd szy als er twee medeklinkers voorstaan, of vervang je de laatste letter door wszy als er maar één medeklinker op het eind staat. Het is echt heel simpel, als je tenminste in staat bent om te zien of het werkwoord onvoltooid of voltooid is. De lezing gaat over tolerantie in Polen en wordt verzorgd door dezelfde enthousiaste man als gisteren. Toen had hij allemaal mooie dia’s van kerken en nu toont hij prachtige foto’s van kastelen. Hij laat ook een boek rondgaan over de unie Lubelski, waar hij waarschijnlijk aan mee heeft geschreven. Dat is al even schitterend. Maar hij heeft ook leuke verhalen. Zo leefden er vroeger, rond de middeleeuwen een grote groep moslims in Polen. Pruisen was de eerste Lutherse provincie en in de tijd dat het nog gewoon was dat een vorst het geloof voor een heel volk bepaalde, was er één vorst, die de uitspraak deed dat als je je daar niet in kon vinden, je maar naar Polen moest gaan omdat je dan je eigen religie kon kiezen.

Polen heeft zijn eigen gouden eeuw beleefd. Een vorst liet z’n leger op “gouden” schoenen lopen en die lieten ze na vertrek in een veroverd gebied achter om de bewoners de ogen uit te steken. Dit verhaal kan toch zo in een boek van Stefan Möller?

Tussen de grammatica-les en de lezing door heb ik kort contact met mijn moeder. Mijn nichtje is er op bezoek zodat we even kunnen video-bellen. Ik heb mijn hoogbejaarde moeder al een maand niet gesproken, maar wel overal vandaan een kaartje gestuurd, behalve vanuit de Oekraïne. Zoveel souvenirs als ze er verkochten, een ansichtkaart was daar niet bij.

Vanmiddag ben ik nog een keer naar het drukkerij-museum gegaan. Neem van mij aan dat kun je overslaan. Op de benedenverdieping was een expositie over een dichter. Of dat een permanente expositie is weet ik niet. Hij is volledig in het Pools en het lukt me wel om het te lezen, maar omdat ik nog nooit van de dichter had gehoord, zei het me verder weinig. Op de bovenverdieping is een expositie met poppen van beroemde adelijken en geestelijken. Die is wel leuk, maar om nou speciaal daarvoor naar dat museum te gaan, lijkt me de moeite niet waard. Als je het persé toch wilt doen: op dinsdag gratis toegang. Dat was meer geluk dan wijsheid, maar ik had nu in ieder geval de frustratie “Dat was zonde van mijn geld” niet. Het verband met de drukkerij ontging mij.

Ik heb uiteindelijk maar een terrasje opgezocht en een Gofry (wavel) met fruit gegeten en daarna ben ik via een boekhandel naar huis gekuierd. Ik wilde een Pools stripboek of een graphic novel kopen. De prijzen van die laatste liggen hier rond de 10 euro. Bij ons ben je tussen de 20 en de 30 Euro kwijt. Door het hybride karakter (tekst en beeld), kunnen ze de beginnend lezer op weg helpen. Ik ben echter door de knieën gegaan voor een rijk geïllustreerd jeugdboek.

12 augustus 2019, Basiliek

Gisteren op de terugweg deed de chauffeur het licht uit waardoor ik niet meer kon lezen. In plaats daarvan heb ik lang zitten nadenken over vrijheid. Het bezoek aan Lviv heeft iets met me gedaan, maar ik kan het nog niet verwoorden. We gaan weer terug naar de alledaagse routine.

Kevin is terug naar Amerika en zijn plaats is ingenomen door Irina uit Moskou, die al voor de achtste keer hierheen gekomen is voor een summerschool. Ze heeft aan het conservatorium orkestgeschiedenis gestudeerd, is geïnteresseerd in een Poolse componist waar ik nog nooit van gehoord heb en publiceert daar over. Om alle bronnen te kunnen benutten is ze Pools gaan leren.

De les bestaat uit twee delen: namen van dieren en de geluiden die ze maken plus abstracte woorden zoals solidarnosc. We kregen huiswerk op, maar toen we dat snel samen in de klas maakten, kregen we er nog twee oefeningen bij. De lezing erna gaat over christianiseren. Er komen prachtige beelden van kerken voorbij. De spreker is heel enthousiast maar vergeet zijn belofte aan de nieuwkomers om langzaam te spreken, of…. dit is voor hem langzaam, maar dan zal hij niet best te verstaan zijn als hij gewoon spreekt. Ik ben in de stemming en ga meteen na de les een kijkje nemen in de basiliek van Lublin. Het publiek bestaat uit twee groepen: mensen met fotocamera’s en mensen, die op hun knieën naast de kerkbank liggen. Het doet me denken aan de Oekraïners, die gisteren na de grenscontrole op hun knieën vielen om god te danken en de man, die in de bus naast mij zat en regelmatig een kruisje sloeg. Het duurde even voor ik door had dat we dan langs een kerk of kapel redden.

 

Het is mijn bedoeling om ook meteen het drukkerijmuseum in die straat te bekijken. Dat is op maandag gesloten. De mevrouw verontschuldigt zich zo vaak dat het bijna gênant is.  In plaats daarvan beland ik op een terrasje met een Thais kersen-annanas-ijsje.

11 augustus 2019, Lviv

Het is een verademing om weer eens in een bed te slapen waar je niet uitrolt als je je omdraait. Het studentenhuis is 100 jaar oud en die sfeer proef je, maar het is de Polen ook toevertrouwd om nieuwe ruimtes met zulke donkere meubels in te richten dat ze er in onze ogen direct ouderwets uit zien.

   

Het eerste wat bij het ontbijt opvalt is de vrolijke achtergrondmuziek. Die vrolijke muziek hoor ik later in de stad op diverse plaatsen terug. Aan het ontbijt kan ik niet iets typisch van het land ontdekken, of het moet de vriendelijkheid van het personeel zijn. Het was mijn bedoeling om om negen uur in de stad te zijn, maar een dikke regenbui zorgt ervoor dat ik eerst mijn boek uitlees. Dat had ik gisteren in de bus in mijn tas gestopt om van de natuur te kunnen genieten.

Ik loop, geholpen door bruine wegwijzers in twee talen, naar de Rynok in de hoop daar een van de city-tour-wagentjes aan te treffen, die ik gisteren langs heb zien rijden. Op internet had ik een reisgids voor als je maar een dag in Lviv bent, gevonden, maar die ging van kerk naar kerk en dat is op zondag niet de handigste optie. In de kerken zijn enorme hoeveelheden gelovigen en voor de kerk staan ook grote groepen mensen. Dat zijn niet mensen, die buiten naar de preek staan te luisteren, maar allemaal toeristen, die een gids volgen.  

Het karretje, dat ik zocht heb ik snel gevonden, maar de bestuurder is niet bereid om te gaan rijden voor het vol is. Ik wacht een kwartiertje en ga dan zelf op verkenning uit. Met de Rynok als uitgangspunt loop ik in een soort klaverblad door de stad. Het loont om de achterkanten van kerken te bekijken. Je ziet er mooie muurschilderingen, gezellige markten enz.

De marktkraampjes staan zo dicht op elkaar dat je er geen foto’s van kan maken. Er wordt veel borduurwerk aangeboden, WC-papier zodat je met Poetin je billen af kan vegen, bont-achtige bodywarmers, dikke sokken, namaak ID-kaarten van Hitler en mensen, die ik niet herken plus sieraden en schilderijen. Deze markt is op toeristen gericht. Ik hoop dat die toeristen ook de moeite nemen om naar boven te kijken, want boven alle op zondag geopende winkels met o.a. heerlijk gebak zijn schitterende gevels te zien. Ondanks het toeristische aanbod heb ik niet het idee dat de stad overlopen is door toeristen. Op de Rynok staan weliswaar veel terrasjes (en barretjes), maar je bent al gauw in een deel van de stad, waar je de sfeer kan proeven zonder Engels of Pools te horen.

    

Als ik de afstand naar het centrum vergroot kom ik bij de stadsmuur waar allemaal verkoopstandjes voor de plaatselijke kersenlikeur staan. Aan mij is het niet besteed, want ik doe een maandje alcoholvrij. Ik vind het VVV in een oude tram met daarachter de boekenmarkt. In de verte schittert een rood dak: de brandweerkazerne. Brandweerlieden staan in Lviv na een grote stadsbrand op een voetstuk. Naast de kazerne ligt een hypermoderne speeltuin, terwijl door de straten vierkante gele busjes met blauwe gordijnen en knusse trammetjes het openbaar vervoer verzorgen. Soms rijden ze met de motorkap open, wat er nog ouderwetser uit ziet. Er zijn ook exemplaren met ventilatoren achterin, die klinken als een kapotte mixer. Maar er rijden ook geledewagens met een katrol aan de achterkant: de trolleybussen van Lviv. Contrasten alom. Wie mij niet kent: Ik heb bijna 15 jaar in het OV gewerkt en fotografeer bijzondere bussen altijd voor oud-collega’s.  

Na vier uur lopen laat ik me neer in een soort treintje. Ik wil het paleis zien en heb geen zin in een klim. Het is bloedheet in het treintje en ik zie de mensen voor mij één voor één slachtoffer worden van de hitte. Ik had net een alcoholvrije cocktail met ijs gekocht en zing het nog wel even uit door regelmatig bij te vullen uit mijn grote fles bronwater. Het treintje hobbelt te erg om foto’s te maken, maar ik krijg nog wel een mooi stuk buiten het centrum te zien. Achter de oude opera ligt een mooie boulevard met Linden (Lipowa). Hier vermaken de mensen uit Lviv zich. Het ziet er gezellig en uitnodigend uit. Toch heb ik dat gevoel niet. Door de strenge grenscontrole heb ik een eiland-gevoel. Ik kan niet op ieder gewenst moment vertrekken.

Na mijn ervaring van gisteren heb ik voor de zekerheid een tweede buskaartje gekocht en vertrek ik bewust vanaf een punt waar ik alternatieven heb. In plaats van souvenirtjes te kopen besteed ik 200 H. aan een taxi en van de rest koop ik iets te eten. Ik heb nog 5H over, precies genoeg over om een keer naar de WC te gaan.

 

Er komen twee afgeschreven Duitse tourbussen aan rijden. Bijna alle passagiers zijn Oekraïners. Dat geeft veel gedoe aan de grens. Ze moeten allemaal vertellen waar ze gaan overnachten, laten zien dat ze genoeg geld bij zich hebben en als ze in de EU willen gaan werken, moeten ze nog meer documenten overleggen. Regelmatig wordt er na gebeld of het klopt.  Elkaar helpen komt op een strenge reprimande de staan. De bus moet helemaal leeg. Alle bagage wordt gescand en een buschauffeur gooit onparlementair jassen en tassen, die zijn achtergebleven in de bus op straat. Uiteindelijk rijden we drie uur later met vijf passagiers minder verder. Twee kilometer later worden we door de Poolse politie aan de kant gezet. De twee buschauffeurs gaan mee en er komt er maar één terug. De eerste chauffeur, die enorm van inhalen hield, zien we niet meer terug. Met een plaspauze van nog geen vijf minuten bij een bushalte ergens aan de kant van de weg (zonder WC’s) zijn we om elf uur in Lublin. Ik stap precies uit op de bushalte waar de bus naar Plac Litevski stopt en ben blij dat mijn kamergenote de deur niet op slot heeft gedaan.

10 augustus 219, " de grens over"

Gisteravond was er een concert, of een afscheidsfeestje voor de vertrekkenden met muziek, zo je wilt. Daar ben ik niet naar toe gegaan, want ik wilde vroeg naar bed. Om kwart voor vijf ging de wekker namelijk weer. Om half zes stond ik op de bushalte en tien minuten later op het busstation. De groep gaat op excursie naar Warschau, maar ik ga niet mee. Twee jaar geleden heb ik daar gestudeerd en ik denk niet dat ik veel lol ga beleven aan een dagje Warschau, waarbij je meer in de bus zit dan in Warschau bent.

In plaats daarvan heb ik besloten Lviv te bezoeken. Dat ligt in de Oekraïne e heette vroeger Lemberg en mijn meisjesnaam is Leemborg, vandaar. Een paar studiegenootjes hadden belangstelling om me te gaan, maar toen puntje bij paaltje kwam, haakten ze af. Via Goeuro.com boek ik een retourtje. Dat is een supersite, die treinen, vliegtuigen en busritten vergelijkt en waar je vervolgens meteen kan boeken. De site is inmiddels van naam veranderd, maar als je dit intikt, word je doorgeschakeld.

Ik kom er al snel achter dat ik de bordjes op de bussen uit de Oekraïne niet kan lezen. Boven de deur van het busstation hangt een lichtkrant waar maar één bus met dezelfde vertrektijd op staat, maar die gaat niet naar de Oekraïne. De eerste buschauffeur schudt nee en de tweede roept dat hij naar Warschau gaat. Het is een komen en gaan van bussen, maar vier uur later sta ik er nog.

Inmiddels heb ik kennis gemaakt met Renate, die op dezelfde bus wacht. Het is een Poolse, die als verpleegkundige in Duitsland heeft gewerkt. Ze heeft via een reisbureau geboekt en krijgt mondjesmaat informatie als ze opbelt. De bus is met vertraging uit Gdynia vertrokken. Dat is meer dan men ons op het busstation kan vertellen. De busmaatschappij zelf hanteert kantoortijden en is in het weekend niet bereikbaar. We besluiten nieuwe kaartjes te kopen (40 ZL) voor de volgende bus. Die zal er twee uur langer over doen. (Zes i.p.v. vier uur), maar wachten lijkt geen zin meer te hebben.

We rijden via Zamosz en door een klein stadje dat tussen Zamosz en de grens ligt en waar de gezelligheid vanaf straalt. Naarmate we dichter bij de grens komen adverteren winkels meer met taks free en in twee talen. Hieronder even een foto. Je moet systematisch letters in je hoofd vervangen. Onze P is de R. Mapket staat dus voor Market. Onze F is een rondje met een streep recht naar beneden. Ik koop een fles Kefit (iets tussen karnemelk en yoghurt) Dat schrijf je dus als keФip. De H komt overeen met onze N. Het phi-teken uit de wiskunde blijkt de l te zijn, want die letterstaat twee keer in Lublin en de u in Lublin schrijf je als ю. Met de X met een streep naar beneden kan ik echter niet uit de voeten: Ж Ik vind het wel een leuke puzzel. Kijk zelf maar naar de Raiffeisen bank. Hadden wij vroeger ook! Rabobank is immers een samentrekking van Raiffeisen-Boerenleenbank. Gelukkig kan ik me het weekend met Pools prima redden.

Maar voor het zover is, moet je eerst door twee grenscontroles. Ik heb wel gehoord van mensen, die 11 uur aan de grens stonden. Bussen krijgen voorrang, maar dan ben je nog minstens twee uur zoet. Als teenager ben ik naar Londen geweest, voor GB bij de EU kwam. De overeenkomsten zijn groot. Daarna word je teruggezet in de tijd. In 1985 en ik op huwelijksreis naar Hongarije geweest. Het beeld is hetzelfde, maar alles is keurig. Als je in Lublin op de bushalte staat hangen er soms wel zeven uithangborden aan één huis. Niets van dit alles. In de dorpen staan mooie kerken met zilveren en gouden koepels, die me doen denken aan een legpuzzel van Kiev, die ik vroeger had. Tussen de dorpen is niets. Het land is niet gecultiveerd. Het lijkt op enorme heidevelden zonder heide, of te wel ruimte. Als ik goed geïnformeerd ben, wonen in dit land iets meer dan vijfenveertig miljoen mensen, maar men is door de Krimoorlog de tel een beetje kwijtgeraakt.

Maar even over vieren sta ik voor het station van Lviv! De bus is onderweg diverse keren gestopt en Renate is al uitgestapt in de oude stad. Ik wil het busstation bekijken, zodat ik weet wat me te wachten staat op de terugweg. Ik kom terecht op iets wat op een gigantische kleedjesmarkt lijkt, maar ik ben bang dat het trieste verhaal is dat men wat afgedragen is nog probeert te verkopen om het hoofd boven water te houden. Eerst lijkt de stad vol dronken mensen, maar bij nader inzien zie ik dat veel mensen medische zorg hebben moeten ontberen en daarom niet fatsoenlijk kunnen lopen. Achter deze vlooienmarkt bevindt zich een echte markt, een bazaar, waar vooral de gedroogde vis (stokvis?) opvalt. Overigens heeft alles hier een koepeldak, van kiosk tot elektriciteitshuisje

•           

.           

Mijn eerste gang is naar de geldautomaat waar ik 1000 hryvnja opneem = 35 Euro. Zo kan ik een taxi nemen naar het hotel, maar ik besluit het eerst lopende te proberen. Het is nog net geen drie kilometer weg en ik heb voor één nacht niet echt veel bagage bij me. Daar krijg ik geen spijt van. Ik loop langs een aaneenschakeling van mooie kerken en imposante standbeelden. Onderweg zie ik in een winkel een broodje liggen dat er heerlijk uitziet. Het wordt onder de gril opgewarmd en het is heerlijk! Omdat ik niet weet wat het is noem ik het maar een Oekraïense Hamburger. Die mag morgen in de herkansing! Helaas staat de enige kerk met zilveren dak in Lviv in de steigers.

      Het Ibis Styles hotel is een moderne oase in de vergane glorie. Het personeel is er uiterst hulpvaardig. Als je je handen vol hebt, drukken ze zelfs op het knopje van de lift. Ik strijk neer op het bijbehorende terras, waar nevelaars in de lampen zijn ingebouwd. Zalig. Een hyperactieve kelner is een attractie op zich. Ik kan de menukaart niet lezen, maar zie later dat anderen een Engelstalige kaart hebben. Zo krijg ik toch nog een heerlijke pasta met een bosvruchten-cheesecake toe. Geen regionaal product, wel smakelijk! Morgen vroeg op om de rest van de stad te bekijken

9 augustus 2019, TV-opnamen

Na vijf uur blokken voor mijn toets, was ik dan toch aan de slag. We moesten 9 oefeningen maken. De docente zette heel lief schaaltjes fruit voor iedereen neer (bosbessen en pruimen). De vorige keer had ze snoepjes meegenomen. Maar na 7 oefeningen gebeurt er iets vreemds. Er komt een cameraploeg van TVP3 binnen en ze interviewen alle deelnemers. Interviewen is het goede woord niet. Ze zeggen een zin voor en ze willen dat je die nazegt. Ik kan niet zeggen dat dit ongevraagd is. Een dikke week geleden hebben we een groepsfoto gemaakt en daarna kregen we i.v.m. de privacy-wetgeving allemaal een formulier van geen bezwaar om te ondertekenen. Ik realiseer me nu dat dat zo geformuleerd is dat ik hier ook toestemming voor gegeven heb. De laatste twee oefeningen heb ik in ieder geval verknald.

Behalve mijn kamergenootje en de nieuwe jongen in de kamer hiernaast (Oscar uit GB) zijn er nog 63 nieuwe studenten aangekomen en het is druk in de stołówka ( = kantine). Ik houd niet van in de rij staan voor de wc, dus ik heb stiekem even gekeken wat het hotel tegenover de universiteit kost: 180 Zl per nacht. Dan heb je een ster. Dat is heel vreemd als je je bedenkt dat het super de luxe hotel naast de botanische tuin 170 ZL per nacht kost.

Maar eigenlijk wil ik mijn geld even in mijn zak houden voor het weekend. Ik ga een uitstapje maken naar de Oekraine. Daar ligt een stad, Lviv of op z’n Pools Lwov, die vroeger een andere naam had en heel toevallig heet ik van mijn meisjesnaam ook zo. Een Poolse collega maakte me er ooit op attent en nu staat het op mijn bukketlist. Een oud-leerling van Richard heeft er de nodige contacten i.v.m. een uitwisselingsproject van school en hij heeft me adviezen gemaild en aan twee contacten geholpen voor noodgevallen. Morgen om 6 uur stap ik op de bus. De reis duurt vier uur. Ik heb een hotelovernachting geboekt bij een Accor hotel (Mecure, Novotel en Ibis). Ik ben benieuwd en vind het tegelijk heel spannend. Dit wordt mijn kleine avontuur.

Voor de zekerheid wil ik tot die tijd niet te veel uitgeven. Nu heb ik een maandabonnement voor de bus en je kan natuurlijk gewoon in een bus stappen en van begin tot eindpunt en terug meerijden. Betaald is het toch al. Ik besluit op die manier in de trolleybus te stappen. Daar merk je weinig van als je erin zit. Het is meer het idee.

De geledewagens hebben een kaartjesmachine aan boord, verder staan er machines op de halte en kan je bij de bussen zonder machine nog een kaartje bij de chauffeur kopen. Lublin is in twee strefa = zones verdeeld en dat bepaalt de prijs. Wil je overstappen, ben je duurder uit dan zonder. Het goedkoopste kaartje is 3 Zl (iets meer dan 75 cent). Voor een maandabonnement heb je een soort stamkaart nodig. Die haal je bij het gemeentehuis. Na aanschaf van een los kaartje moet je het nog wel even stempelen. Ik vraag me altijd af waarom in iedere stad waar ik kom heet OV zoveel beter is georganiseerd dan in Nederland.

Ik overweeg ook nog een paar musea te bezoeken. In de universiteit zelf zit een museum waar momenteel een expositie van Franciscus Hofman is. Naast de universiteit staat een geel gebouw waar zowel de Duitsers als de Sovjetunie een gevangenis van hadden gemaakt. Ook nu zijn er soldaten gelegerd en wel van een soort vredesmacht uit drie verschillende Oost-Europese landen. In de kelders werd vroeger gefolterd en nu is er een museum ingericht over folteren. Ik twijfel of ik dat leuk zal vinden. Ook het tegenovergelegen Mecure Hotel is vroeger het hoofdkantoor van een of andere militaire dienst geweest. Dat vind ik een raar idee. Vlak buiten Lublin kan je nog een concentratiekamp bezoeken. Ik zie meer brood in het drukkerijmuseum en het apothekersmuseum, allebei in een zijstraat van de Rynek.

Een van de redenen om een reisgids aan te schaffen was te kijken op welke dag je in het desbetreffende museum gratis naar binnen kan. Ieder museum heeft zo’n dag, maar ik moet ze opzoeken op internet, want in de reisgids staan ze niet. Dat is het nadeel van een dunnen reisgids kopen.

8 augustus 2019, regen

In Nederland kennen we het Amber alert en de weerswaarschuwingen met code geel, rood en oranje. In Polen is dat gecombineerd. Je krijgt (ongevraagd) een weerswaarschuwing op je mobiel. Sinds ik hier ben heb ik er al drie ontvangen. Ze zijn in het Engels gesteld. De eerste keer stelde het niets voor, de tweede keer viel de bui ’s nachts en nu waren we vanochtend aan de beurt.

Voor vertrek had ik in mijn tas gekeken, of ik mijn paraplu bij me had. Toen ik uit de bus stapte bleek het rode ding onder in mijn tas echter mijn brillenkoker te zijn. En het echte probleem kwam niet uit de lucht, maar zit hem in de afvoer van het water. De plassen zijn zo groot dat je er niet overheen kan springen, dus voor ik het weet, loop ik te soppen in mijn schoenen.

Maandag is hier de dienstregeling van de bussen veranderd, of beter gezegd de routes (trasa = route). Dat staat netjes onder de lijnfilm en onder de digitale informaties op de haltes in het centrum. Ik heb er geen last van en kom overal waar ik wezen wil, maar als ik in de regen op de halte sta te wachten realiseer ik me voor het eerst dat ik deze week onnodig veel tijd met wachten heb doorgebracht. Ik kan nu hetzelfde traject met meer bussen afleggen.

Een bus stopt voortaan om de hoek. Daardoor moet ik ’s morgens vroeg een klein stukje door het park lopen. Zo vroeg kom ik normaalgesproken niet in het park. Ik wist dat ieder park hier een parkwacht heeft en ik had al gezien dat grote pleinen zoals Plac Litevsky  (Litauwenplein) ook een eigen toezichthouder heeft, maar ik sta toch even raar te kijken als ik die parkwacht met een emmertje sop ’s morgens alle bankjes zie poetsen. Fijn is het wel, want al die kraaien laten veel achter.

Sarah heeft vandaag een presentatie gehouden over de Kentucky Derby. Dat was interessant. Bij grammatica leren we hoe we met behulp van de derde persoon enkelvoud in combinatie met sie kunnen generaliseren. De conversatieles is een soort raadspelletje. Je schrijft vier zinnen over jezelf op het bord, waarvan er twee waar (prawda) en twee onwaar (false) zijn. De anderen mogen vragen stellen, maar die mag je alleen met tak (=ja) of nie (nee) beantwoorden.

Het nadeel van de donderdag is dat je niets voor jezelf kunt doen. Na college is het rechtstreeks naar huis en leren voor de toets van morgen. Daarom vandaag ook geen recente foto’s, maar nog ’n plaatje van het weekend. Ik neem nog wel even een half uurtje voor mezelf met een boek bij de fonteinen van Plac Litevski. Dat blijft genieten.

We hebben inmiddels de vorige test terug gehad. Bij twee oefeningen stonden smileys, het goede resultaat heb ik volledig omver gefietst door een ander oefening verkeerd te begrijpen en daar dus alles verkeerd in te vullen. Ook heb ik twee opstellen teruggekregen. Onder het eerste stond swietny, of te wel leuk. Onder het tweede stond heel sarcastisch dat de docente me uitnodigde om op te letten in de les.

Inmiddels zit ik hard te leren voor de toets, maar ik heb een kamergenootje gekregen: Sara uit Tsjechië. Mijn concentratie is ver te zoeken.

7 augustus 2019, zwembad

De grammatica komt me zo langzamerhand mijn neus uit. Door het dagelijkse extra uur is het net te veel. De onderbreking voor de presentatie is dan ook meer dan welkom. Kevin houdt een presentatie over bluegrass muziek. Hij laat stukjes horen en pakt zijn mandoline uit een koffer en speelt een stukje voor. Niemand wil daarna nog verder. We willen alleen maar dat Kevin verder speelt. In de conversatieles spelen we een spel dat erg op pim pam pet lijkt, alleen staan hier vier vragen op een kaartje en mag je kiezen.

Een klasgenoot (= kolezanka) heeft me aangewezen waar in de buurt van de universiteit een zwembad is. Voor 10 ZL mag ik twee uur naar binnen. Aan de muur hangt een groot logo van een andere universiteit. De bordjes spreken, mede door pictogrammen voor zich. Zakaz Biegania (verboden te rennen) Zakaz Skokoc (verboden te springen/duiken) en trybuna (Hier mag je zelf het plaatje kleuren). Ik heb geen badmuts bij me, maar ik ben niet de enige. Toch hebben de meesten, ook de jongens, een soort polocap op wedstrijdbadmuts op. Er is een glijbaan, een ondiep basin, een wedstrijdbad en er zijn twee whirlpools. De toezichthouders en de badjuffen en – meester zijn streng gescheiden. De toezichthouders dragen rode shirts, de anderen roze of zwarte shirts. Het lijkt erop dat zwemscholen het zwemwater af huren en met hun groepen weer vertrekken. De rode hesjes mogen dan blijven. Dit leid ik onder meer af uit de spandoeken, die voor allerlei zwemscholen reclame maken.

Toen ik voor het eerst naar Polen ging, had ik in een reisgids gelezen dat je voor het zwembad een gezondheidsverklaring nodig had. Mijn huisarts was verbaasd, maar schreef hem braaf uit. Vijf jaar lang is er nooit naar gevraagd. Nu werd ik in maart ziek en pas twee dagen voor vertrek gezond verklaard. Ik had dus geen verklaring gehaald. Gezien de eerdere ervaringen verwachtte ik geen problemen. Ik zwem braaf mijn kilometer en heb het gevoel dat ik geen conditie heb. Toch doe ik er geen minuut langer over dan normaal.

Dit weekend ga ik op pad. Ik heb elders een hotel gereserveerd en de bus voor de heen- en terugweg geboekt. Die reservering staat weliswaar in mijn telefoon, maar er staat nadrukkelijk bij dat je hem geprint mee moet nemen. Laat ik nou geen printer ingepakt hebben. In de regel is dat nabij een universiteit geen probleem. Het wemelt van de Papiernoscy (waar je ook wc-papier kunt kopen als je dat grijze schuurpapier hier zat bent) en de printshops. Helaas zijn er nogal wat gesloten vanwege vakantie en de eerste drie doen alleen aan kserować. Je hebt er een nodig, die drukowac op de deur heeft staan. Ik kom uit bij een bedrijfje waar op de eerste verdieping tal van printers staan, die op geen enkele wijze door het trappenhuis lijken te passen. Hij hoeft niet bang te zijn voor inbrekers. Voor en hele Zlotych kan ik de boel zelfs twee keer uit laten printen.

6 augustus 2019, filmavond

Gisteravond kwam Marion even buurten. Het werd een gezellige avond, maar mijn huiswerk is erbij in geschoten. Oh foei. Dat is de tweede keer al. Door de systematische manier waarop je aan de beurt komt, kan je uitrekenen welke zinnen voor jou zijn. Daarom maak ik op de gang snel iedere vierde zin.

We leren vandaag woorden verkorten en verkleinen. Gelukkig heb ik dat snel door. Anderen, die me normaal met van alles voor zijn, worstelen er stevig mee. In de kantine wordt later besproken hoeveel % van wat de Pools sprekende docente in de les zegt werkelijk begrepen wordt. Kevin komt op 80%, Sara slechts op 30 en pan Miro op 90%; maar ja, die heeft dan ook zelf een Slavische moedertaal. Eigenlijk ben ik verbaasd. Het gebeurt me regelmatig dat ik in een gewoon gesprek even een paar woorden mis, maar daar heb ik bij deze docente helemaal geen last van. Van de week in de kelders wel. Die gids sprak zo snel dat ik nog niet aan 10% kwam. Die stond echt haar dagelijkse riedel achter elkaar af te draaien.

In de conversatieles wordt vandaag met de imperatief (gebiedende wijs) geoefend. We spelen situaties na, waarbij we elkaar raad moeten geven. Daarvoor worden loodjes getrokken met opdrachten. We tutoyeren elkaar. Alleen de priester spreken we met pan Miro aan. Dat betekent dat je bij de gebiedende wijs een andere vorm moet gebruiken: derde persoon enkelvoud met niech. Dat is even wennen. Verder bespreken we gezegden en uitdrukkingen waar getallen in voor komen. Ik vind het bijna een sport om het Nederlandse equivalent te vinden. Dat is me pas een keer niet gelukt.

Tussen het obiad en kolancia ga ik naar huis. Gisteren sprong het internet er steeds uit en er is nogal het een en ander blijven liggen. Daarna loop ik naar de collegezaal waar de film gedraaid wordt. Tot mijn schrik ben ik de enige en nee, dit keer ben ik niet een dag te laat. Het is een hele zielige film: Chce sie zyc (Ik wil leven) over een jongen met een cerebrale afwijking. Kennelijk is dat voor veel mensen een reden om weg te blijven. Of zouden de harde klapstoelen ook een rol spelen? Ik besluit de man, die de film afspeelt een vrije avond te gunnen en zeg hem dat als ik de enige ben hij de film niet hoeft te starten.

Bij thuiskomst staat straat vol met Panek-autootjes. Dat kun je vergelijken met onze green wheel auto’s. Ze staan stuk voor stuk slordig geparkeerd. Ver van de stoep, of met een wiel erop. Wat is er aan de hand? De “echte” studenten betrekken hun kamers in het studentenhuis weer en hebben het Panekautootje vol meubels (zelfs een ijskast) gestouwd. Overal staan bureaus en dat soort dingen in de gangen. Ik dacht dat Poolse zomervakantie twee volle maanden duurde (juli en augustus). Kennelijk heb ik het mis.

Jullie hadden nog een foto van de bloemenmarkt van me tegoed. Bij deze.

5 augustus 2019, botanische tuin

De groep is uitgedund. Er zijn al mensen naar huis en we zijn nog met zijn vieren over. Daardoor is het tempo veel hoger komen te liggen en ik ben amper in staat om het bij te houden. Voor ik iets heb opgeschreven ben ik alweer aan de beurt en ik krijg tussendoor geen tijd om het te laten bezinken of er grip op te krijgen.

We behandelen zelfstandig te gebruiken bijvoeglijk naamwoorden en rangtelwoorden. Dat is grotendeels nieuw voor me.  Daarnaast moesten we onze droomreis beschrijven. Dat is in docentenland een verkapte manier om de toekomende tijd te oefenen en ik heb vandaag mijn presentatie gehouden. Mijn thema was het Barock Pinto Studbook. Ik had een Powerpoint gemaakt en alle principes, die ik mijn leerlingen leer (inleiding, kern met drie deelonderwerpen en een samenvattend slot) geworpen. Ik had vooral beïndrukkende foto’s van paarden met veel behang gebruikt. De tekst had ik eenmaal uitgeschreven en de woorden, die ik normaal op een steekwoordenlijst zou zetten een andere kleur gegeven. Dat redde me even. Toen ik vastliep, had ik (Ik kon niet op het woord voor veulen komen) had ik meteen de hele zin bij de hand. Ik had overwogen om me voor te bereiden op de vragen door een glossar te maken, maar daarvoor had me de tijd ontbroken. Ik ben er toch in geslaagd e vragen te beantwoorden. De belangstelling kwam uit een onverwachter hoek: Ocjiec Miro sprak me zelfs in de pauze nog aan voor meer informatie. Deze week zijn er geen lezingen. We gaan daarom een uurtje langer door.

Na de les had ik, zoals me was aanbevolen, conversatieles. De docente was stom verbaasd. Als ik voorlees is kennelijk mijn scherpe Amsterdamse s te horen en als ik er eens rustig voor ga zitten ben ik wel in staat om alle klankvarianten goed uit te spreken. Wij kennen een aantal dubbele klinkers. Het Pools kent ook een aantal dubbele medeklinkers, die als een klank worde uitgesproken. Denk daarbij aan jeszcze (= nog) en szesc (= zes). Dat verklank ik dus niet goed als ik ongeconcentreerd spreek. Het verbaast me niets. Dit doe ik ook in het Duits fout.

Met de extra grammaticales en de conversatieles erbij en het hoge tempo is het me net even te veel. Het lijkt wel alsof ik niets meer opneem. Na het obiad stap ik in de bus naar de botanische tuin. Gisteren heb ik gezien op welke halte van lijn 18 ik moest uitstappen, maar die ingang is gesloten. Ik moet nog 800 meter de berg op. Daar blijkt lijn 2 precies voor de deur te stoppen, of ik had met de auto kunnen gaan en bij de naastgelegen Lidl kunnen parkeren.

De tuin is goed onderhouden, in tegenstelling tot de er doorheen lopende paden. Veel bijzonders zie ik niet. Huis-tuin- en keukenplanten: Floxen, dalia’s, afrikaantjes, leeuwe(n)bekken, cosmea. Het is her en der wel mooi fleurig, maar toch heeft het meer van een enorm arboretum met forse hoogteverschillen. Op de site staan diverse waterpartijen. Ik heb ze uiteindelijk wel gevonden, maar ze zijn kleiner dan verwacht. En voor ik dat water heb gevonden, is er al water uit de lucht gevallen en ik schuil op het overdekte terras met uitzicht op een meertje vol kroos. Daar drink ik een bijzondere ijskoffie: met tonic en limoen. Geen onaardige combinatie. Ze hebben ook bijzonder ijs: Lila Pause ijs. Ik krijg echter geen eens kans om het te kopen. Om vier uur worden de deuren van het restaurant dichtgedraaid. Er zitten nog mensen op het terras en het park is (’s zomers) nog tot acht uur op.

 

3 augustus 2019, Kozłowce

  Met z’n elven zijn we vandaag naar Kozlowce geweest. De zuster uit Ghana, een non uit Italië, onze docente, de Hongaarse Franciska, Kevin, Eric en Sara uit de US, Phillip uit Canada, Jef, ’n Nederlander die hier in Lublin woont en verder mensen van de KUL.

 

We hebben eerst een rondleiding gehad in het paleis en kunnen zien, hoe de Poolse adel leefde. Een van de eigenaren was francofiel en heeft geprobeerd het paleis naar model van Versaille opnieuw in te richten. Er lag een prachtige tuin achter en er was een rosarium, dat er door onderhoud helaas niet uit zag. We werden rondgeleid door een gids, waar geen lachje af kon. Jammer! Ja toch wel. Aan het einde, toen ze klaar was.

    

In het interieur waren diverse bijzonderheden. Er stond een verticale piano, die Giraffe werd genoemd vanwege het model en wist je dat het onbeleefd was om gasten je wanden te tonen? Zelfs het trappenhuis was van hoog tot laag met schilderijen behangen. Ik vond de lamp boven het biljart indrukwekkend groot. Het paleis werd ooit gekocht voor meer dan een biljoen Zlotych in een tijd (eind achtiende eeuw) waarin men van 1 Zlotych een week kon leven. De kachels zijn gemaakt Meisner porselein. De eigenaar betaalde extra om de mallen te laten vernietigen. Zo wist hij zeker dat hij iets unieks in huis had. Dat bleek wel een probleem te zijn, toen kachels gerepareerd/gerestaureerd moesten worden.

        

Aansluitend bezochten we een expositie over socialistische kunst. In de flyer claimde men een unieke tentoonstelling te zijn, maar ik heb iets vergelijkbaars in Warschau gezien, zij het dat daar geen beelden stonden.

2 augustus 2019, Afscheidslied

Het is vrijdag, dus we maken weer een toets. Gisteren heb ik er drie uur aan besteed om mijn aantekeningen in het net te schrijven. Gewapend met een woordenboek ging het wonderwel. De vorige keer deelde de docente er snoepjes bij uit. Dit keer had ze pruimen en abrikozen meegenomen.

Vandaag nemen we afscheid van tenminste drie deelnemers, daarom studeren we een afscheidslied in. Ale To Juz Byo van Maryla Rodowicz. Wie geïnteresseerd s in de tekst er staat een karaokeversie op You tube.https://www.youtube.com/watch?v=zsiRt7Seq50

  Om zeven uur hebben we een afscheidsetentje in een restaurant op de Rynek (markt) in de oude stad (Stare Miasto). Het restaurant zit op nummer 17. Voor die tijd ga ik met Sara in de ondergrondse kelders van het Fortuna kijken op nummer acht.

Vandaag stonden we vergeefs te wachten op de lezing. Hij zou door dezelfde mevrouw worden gehouden, die gisteren met haar zijige stem mijn aandacht niet wist te trekken. Het was een vervolg op de lezing over de Joden in Lublin tot 1939. Nu ging het over de periode na 1939. Ik had hem per ongeluk al doorgestreept in mijn programma omdat ik dat ene woord verschil niet had opgemerkt.

1 augustus 2019, Warsaw uprising

De eerste augustus is een beladen dag in Polen. Het is de dag waarop de 63-daagse opstand in Warschau herdacht wordt. Van een eerder verblijf weet ik dat er bij zo’n beetje ieder monument in Warschau een rood-wit bloemstuk wordt neergelegd en bij het Uprising monument zijn herdenkingen met kransleggingen en muziek. In Lublin merk je er weinig van. Alleen bij het monument op het plein met de fonteinen zijn rood-witte vlaggen neergezet. De docente schenkt er aandacht aan met een korte Youtube-film. Ik heb indertijd het boek Miasto 44 gekocht. Daar is bestaat een Engelse versie van.

Er zijn drie deelnemers in onze groep, die volgende week al weer naar huis gaan. Dat zijn de mensen, die deze week een presentatie moeten houden. Tot nu toe is het niet meer geweest dan voorlezen van Wikipedia, gecombineerd met een korte film van internet. Vervolgens knoopt de lerares er idioom aan vast. Nu heeft ze het idioom al behandeld. We hebben allerlei uitdrukkingen en spreekwoorden geleerd rondom het thema tijd, zoals Czas to pieniadz (Tijd is geld), Czas to najlepszy doktor (Tijd heelt alle wonden), Po czasie każdy mądry (De beste stuurlui staan aan wal) en Być na czasie (bij de tijd zijn). Degene, die de presentatie hield, is statisticus. Hij vertelde over zijn werk. Tenminste dat denk ik, want hij heeft een enorm accent. De docente knoopt er een lesjes over getallen en onbepaalde hoeveelheden aan vast en dat is in het Pools een dingetje omdat dan de tweede naamval om de hoek komt kijken.

               

Vandaag is er geen tijd voor een uitstapje want we moeten leren voor de test van morgen. Ik koop twee bakken fruit (Bramen en witte aalbessen) en na een uurtje van de zon genoten te hebben, ga ik aan de studie. Voor die twee bakken fruit betaalde ik 11 złotych. Ik rekende altijd voor het gemak gedeeld door vier, maar de złotych is een beetje in waarde gesteken. Als ik 100 złotych uit de geldautomaat trek, kost me dat 30 Euro. Dat is toch wel iets om even over na te denken.

Voor de lunch kregen we iets wat op hachee leek, maar het vlees was vetter en de hoeveelheid uien beduidend minder. Het werd geserveerd met kasza (boekweit) in plaats van aardappelen. Tot nu toe kende ik alleen de lichte variant van kasze, maar deze was roggebroodkleurig.

 

31 juli 2019, Cultuurcentrum

Iedere dag moet er iemand een presentatie geven en iedere dag is het gedonder met de computer. Dus wordt de presentatie telkens uitgesteld tot na de prserwa (= pauze) spelling nakijken. Als ik deze presentaties zou moeten beoordelen, zou ik ze afkeuren. Veel voorlezen, veel filmpjes laten zien. Inmiddels hebben we een presentatie over Litouwen en over Kiev gehad. De filmpjes zijn trouwens best leuk!

Het grammaticale onderwerp van vandaag zijn de voorzetsels. Dat is vooral herhalen. Ik snap het en toch maak ik er veel fouten in, want ik vind het super lastig om het woord daarna in de goede naamval te zetten. Het komt erop neer dat ik ze goed heb, tenzij ik aan de beurt ben.  Omdat er iemand niet aanwezig is, ben ik ook vaker aan de beurt. Ook in de kantine van het convict is het rustig. We eten iedere dag soep. Vaak eet ik er alleen het ontbijt en het obiad. Onderweg naar huis haal ik dan fruit bij een straatverkoopster en sla ik de kolancje over. Gisteren heb ik per ongeluk de film (Controled Circuit) overgeslagen. Toen ik vandaag de poster zag hangen, vroeg ik wie er nog meer heen gingen. Het bleek dat die gisteren was geweest. Ik was een beetje de tel kwijt.

De lezing vandaag ging over Poolse filosofen. Filosofie heeft mijn interesse en voor het eerst heb ik driftig mee zitten schrijven. Er deden allerlei boeken de ronde. Veel Poolse filosofen hebben in het buitenland gepubliceerd en zijn later terugvertaald naar het Pools. De bekendste denkschool is die van Lvov-Warschau, die de logica als uitgangspunt neemt. Overigens zijn de presentaties van deze, steeds om zichzelf lagende professor, allemaal online terug te vinden op de internetsite van de KUL.

Na de maaltijd (Barszcz en Pierogi) loop ik naar het naastgelegen cultuurcentrum, vanwaar je van de bovenste verdieping over de stad kan uitkijken. Alles is met glas afgezet en het is bloedheet. Een verdieping lager ligt een daktuin, maar die valt tegen. De daktuin van het winkelcentrum Vivo gisteren was mooier. Ik wil hier nog wel naar de botanische tuin. Even het adres opsnorren. Ik vlucht weg. De optische illusie tussen glas op roosters lopen maakt me onzeker. Het glas is zo schoon dat het lijkt alsof je op een dakgoot balanceert. Aan de overkant ontdek ik een hoog gelegen terras. Dat is beter!

 

 

30 juli 2019, het kasteel

We behandelen vandaag in de les mijn favoriete onderwerp: de verschillende vormen van gaan: isc, chodzic, jezdzic. Met de nieuwe kennis van de prefixen zou dat een stuk makkelijker moeten gaan. Tel daarbij dat isc en alle verbindingen met jsc nog een onregelmatige verledentijd hebben en het eind is zoek. Maar het gaat al beter. Vanavond moet ik als huiswerk een routebeschrijving maken van de Akademika (= het studentenhuis) naar de collegezaal in de universiteit. Ik heb het al die tijd onlogisch gevonden dat daar zo’n grote afstand tussen zat, maar van de week begreep ik de universiteit eerst aan het nabijgelegen plein lag, waar nu de fonteinen zijn. Daar werd het een stuk logischer van.

We hebben de test teruggekregen. Er stond geen cijfer op, maar een zonnetje onder. Ook een idee! Mijn huiswerk voor vandaag had ik niet af. Ik was tijdens het lezen in slaap gevallen. Eerlijk biechten voor de les helpt. Van mij mag een summer school trouwens wel zonder huiswerk. Het helpt wel met inslijpen, maar ik ben graag de rest van de dag baas over min eigen tijd. Bovendien lassen ze soms last minute nog activiteiten in. Om vier over vijf kregen we een mailtje dat er een Poolse dansles was om 19.15 uur. Niet ”akkurat”. Vanochtend aan het ontbijt uitte de organisatrice haar verbazing erover dat er niemand geweest was. ….

Vanmiddag ben ik uit college vandaan naar het kasteel gelopen. De gids van het busje had verteld dat daar een mooi schilderij van de bekende schilder Majtek te zien was. Helaas werd het museum verbouwd. Op het binnenhof stond ter vervanging een plaat van het schilderij. Je kon wel de Don Jon beklimmen, maar dat leek me een veel te warme klus. Ik heb het geld voor het toegangskaartje uitgegeven nieuwe sandalen in het er achtergelegen Centrum Handelowe. Daar zit een filiaal van de Duitse keten Deichman (een soort Van Haren) en dat betekent dat ze tenminste ook grotere maten verkopen.

Daarna trakteer ik mezelf op een Zapienkanka en een Limonade. Zapienkanka’s zijn halve stokbroden, die in de lengte doorgesneden zijn en met beleg naar keuze in een soort pizza-oven gegrild worden. Ik neem de bus naar huis. Daarvoor heeft Polen een hele handige app: Jakdojade. Je ken er de dichtstbijzijnde halte mee vinden en een ov-advies, inclusief overstap en tijdschema. Je moet wel bij het installeren aangeven in welke stad je bent en ik heb nog niet door hoe je hem omzet naar een andere stad.

                   

29 juli 2019, de kiosk en andere Poolse fenomenen

Tenminste bij iedere bus- of tramhalte vind je een kiosk. Daar kocht je vroeger ook je tramkaartje en dat is misschien nog steeds mogelijk, ook al hangt er in iedere gelede bus een automaat. In Lublin rijden trolleybussen net zo goed als gewone bussen. Op mij maakt het een wonderlijke indruk dat deze twee systemen naast elkaar bestaan in één stad.

Wat koop je zoals bij een kiosk? Het makkelijkste antwoord is beslist alles. Om te beginnen kranten en tijdschriften, verpakte etenswaren (los mag niet meer, om ongedierte te voorkomen), wasmiddelen, speelgoed, horloges noem maar op. Daarnaast zijn er nog ontelbare bloemen- en fruitstalletjes en soms één voor kleding.

Wasmiddelen was vlak na de muur een apart verhaal. Men was er van overtuigd dat de restanten uit het communistisch regiem in westerse verpakking werd aangeboden. Veel meer vertrouwen had men in auto’s, die beladen met wasmiddel uit het Westen kwamen. Hun komst werd met posters aan lantaarnpalen aangekondigd.

Net zo’n typisch fenomeen is het visitekaartje. Als je er een hebt, dan ben je iemand. Van een klasgenoot krijg ik er een aangereikt. Omdat ik er geen een van mezelf heb, trek ik er een van mijn zoon uit mijn tas en schrijf mijn mobiele nummer erop. Het doet me denken aan de vorige keer dat ik een visitekaartje van mijn zoon in Polen aan iemand gaf. De bedoeling was dat hij, neef van mijn vriend, even op de vermelde internetsite zou kijken, om te zien wat een paardenhotel was. Het kaartje wordt meteen doorgegeven en de 20 mensen, die aan de maaltijd deelnemen, knikken stuk voor stuk beïndrukt als ze het in handen krijgen.

Nog zo’n typisch Pools fenomeen. Vrouwen in het zwart, niet op zondag, zoals je zou verwachten (dan ook wel), maar op maandag. Ik was er niet zelf opgekomen, maar heb het ergens gelezen: Het is een stil protest. Het zijn strijdsters voor legale abortus.

 

Politiek in de stad is niet in alle opzichten openlijk. Tegenover de bekende poort van Lublin zit het kantoor van Solidarnosc. Ervoor staat een zuil met de uitleg van de geschiedenis. Terwijl ik die sta te lezen, valt mij op dat er grote sleeën uit de poort van het gebouw komen rijden. Hoog bezoek? Of is Solidarnosc zijn doelgroep ontgroeid?

Verder zie ik een enkele keer een samenscholing, waar een spreker zijn/haar mening uit. Er is vrijwel altijd politie in de buurt, die ten minste de boel in de gaten houdt. Wanneer een samenkomst gepland is, is men uiterst voorzichtig. Dat realiseer ik me als ik de dag na een lasershow over een plein loop. Een vorkheftruck ruimt grote betonblokken op, die rond de plaats van samenkomst zijn neergezet, om een terroristische actie te voorkomen.

De enige andere publieke actie, die ik zie is a la Barcelona: spandoeken, vastgemaakt aan een balkon met de tekst Polexit. Zijn dit conservatieven of uiterst rechtsen? Ik heb zo langzamerhand toch een vreemde bijsmaak in mijn mond van Polen en Europa. Gezien de snelle ontwikkelingen, lijkt het op wel de lusten, maar niet de lasten. Vluchtelingen zijn hier nog steeds niet welkom.

Op het moment dat ik dit opschrijf realiseer ik me dat het niet helemaal klopt. Soms zie je rijen mensen zwijgend met borden in hun hand langs stoepranden staan. Deze manier van protesteren heb ik in Warschau vaak gezien en hier stond een rij dierenactivisten van de week te zwijgen voor het stadhuis. Zingend protesteren is ook mogelijk, maar dat heb ik nog niet gezien, sinds ik hier ben.

In het weekend hoefden we geen huiswerk te maken. Vrijdag waren we begonnen aan een beschouwing van de prefixen. Dat vond ik zeer verhelderend en daar wil ik graag meer van weten. Ik heb altijd veel moeite om de verschillende varianten van gaan uit elkaar te houden. Misschien helpt het. Daarom ben ik blij dat we daar vandaag mee verder zijn gegaan. Heel verhelderend.

Om 11.30 uur wordt de les afgesloten, zodat we bij de diploma-uitreiking van de vorige groep kunnen zijn. In de hitte moeten we allemaal op de foto op het binnenplein. Niet echt leuk. Gauw terug naar de collegezaal voor een lezing over de bewegende Poolse grenzen. Ik hoor een naam voorbijkomen, die Richard ook wel eens genoemd heeft in combinatie met de bevrijding van Brabant: generaal Anders. In mijn hoofd kan ik het niet 100% aan elkaar plakken. Verder wordt er veel aandacht aan de NKDW geschonken en aan verbanningen naar Siberië en Uzbekistan. De spreker goochelt met getallen, afgerond op 1000, hoeveel mensen er weggestuurd zijn en hoeveel mensen er teruggekomen zijn. De verschillen zijn schrikbarend.

Na de les zoek ik met de bus een groot warenhuis op om nieuwe sandalen te kopen, maar ik ben terecht gekomen in een moderne Leen Bakker. Niks geen schoenen. Morgen is er weer een dag. Als ik op de bushalte sta dondert het en als ik weer uit de bus stapt regent het, maar voor ik mijn paraplu open heb is de bui alweer over. Het is misschien wel een idee om met lijndienst gewoon een paar keer de stad van begin tot eindpunt te doorkruizen. De bussen hebben airco en voor studenten van de KUL kost het niets.

           

28 juli 2019, Sandomierz

Vanochtend eerst maar eens de reisgids van Lublin uitgelezen en naar Nederlands gebeld om mijn jarige vriendje te feliciteren. Wat is Bol.com toch een uitvinding. Je bestelt in Polen en desgewenst kan je op de dag zelf het cadeau laten bezorgen.

Edurom is ook zoiets. Als student in Nederland krijg je een internettoegang, die op iedere universiteit en in ieder studentenhuis lijkt te werken. Twee jaar geleden in Warschau en nu hier. Pikant detail: op op onze eigen vestiging in Groningen heeft ie altijd kuren en moet ik als gast inloggen.

Na het obiad rijden we in een klein busje naar Sandomierz. Ik ben op een eenpersoons stoel gaan zitten om beenruimte te hebben. Ik moet me regelmatig afzetten, om niet weg te glijden. Er breekt een bandje van mijn sandaal en ik loop uiteindelijk op blote voeten door Sandomierz. Normaal struikel je overal over de kraampjes met sandalen enz. Vandaag zijn ze gevuld met het plaatselijke vuursteen, ook wel bekend als striped flintstone. Voor mijn jongste dochter koop ik een mooie armband.

Het is anderhalf uur rijden, dus in het totaal zitten we drie uur in een bus met airconditioning. Ik ken mensen, die daar momenteel jaloers op zouden worden. Tot de afslag naar Zamosc rijden we langs huizen, die voor Poolse begrippen luxe moeten zijn. Vaak één verdieping erop en dan met één of twee woningen erin en een opzetzwembad in de tuin. Het Poolse huisnummer kent vaak een schuine streep. Eerst het huisnummer en dan het flat- of appartementsnummer. Dom staat voor huis. Dat nummer komt dus voor de streep en mieszkanie is woning en dat komt dan achter de streep. Ik zou nu Niecala 10/302 moeten hebben. In Krakau was het Ul. Spokojna 9/3.

               

Als we over de snelweg richting Kielce rijden loopt de weg over een hele brede rivier met veel stroomversnellinkjes erin: de Wisla. Sandomierz ligt aan de Wisla. Het gebied, dat volgt is een landbouwgebied met boomgaarden en uit plastic opgetrokken kassen. De grond is hier vruchtbaar door de rivier.

Sandomierz is erg toeristisch. Op de stary rinek (oude markt) wemelt het van de nep-oldtimers waarin je je door de stad kan laten rondrijden. Ik ben er jaloers op want wij krijgen een gids toegewezen en mogen door de stad zwoegen. De vernevelaars op straat zijn een aangename afleiding.

 

                             

Sandomierz werd oorspronkelijk op drie en later op vijf heuvels gebouwd. Op iedere heuvel staat een kerk. Niet altijd de oorspronkelijke want de Tartaren hebben de stad drie maal overvallen en de eerste twee keren alles met de grond gelijk gemaakt, waarna het weer opgebouwd werd. De derde keer werden ze in de ondergrondse gangen van de stad opgesloten, zo de legende. In de vorige eeuw ging de stad verzakken en er werden mijnwerkers uit Slesië gehaald om de oorzaak op te sporen. Die vonden dus inderdaad een gangenstelsel tot 15 meter diep. De meeste ruimtes zijn inmiddels gevuld om de verzakking te voorkomen, maar je kunt er ook nog een paar bezoeken. Wat ik wel vermakelijk vond was dat op de toegangsweg naar het koninklijk slot een tentoonstelling van apenkoppen stond. Het is vermoedelijk iets tijdelijks. Misschien ook wel om de aandacht af te leiden, want mooi is anders.

We zijn net op tijd weer terug om in Lublin een lasershow bij de fontein te zien, waarmee een vier daags festival wordt afgesloten. Je kunt het het best vergelijken met een vuurwerkshow, maar dan met gekleurd water. Tegen de tijd dat ik bedenk dat ik dit zou kunnen filmen is het afgelopen. Jammer, het was schitterend. Het is nog even spannend, of we het studentenhuis nog in kunnen, want daar heerst van 22.00 tot 06.00 uur nachtrust en de nonnen zijn uiteraard strikt, maar het zou het waard zijn geweest.

Wat doet men in Polen op zondag? Naar de kerk gaan is een ding. Het was me al opgevallen dat het zingen soms luider klinkt dan de kerkklokken. Vandaag ben ik erachter gekomen waarom. Meerdere kerken hebben luidsprekers aan de buitenkant staan en mensen blijven dan rustig een kwartiertje bij een kerk staan om te luisteren en/of mee te bidden. Een andere typisch zondagse activiteit is auto’s kopen. Men werkt hier hard, vaak zes dagen in de week e/o lange dagen. Op zondag zijn markten en veel winkels dicht, m.u.v. grote winkelcentra en…. de tweedehands autoverkopers doen op zondag goede zaken. Ik moet er een beetje aan wennen.  

27 juli 2019, Lublin nader bekeken

De bewoonster van de kamer naast mij 302a rolde vanochtend om acht uur haar koffer naar buiten, na wat hoorbaar een gezellig afscheidsnacht was. Ik heb nu het rijk alleen in de gemeenschappelijke badkamer. Dat geeft toch een vrijer gevoel. Blij dat ik nu zo de badkamer in kan duiken. Je wordt hier ’s morgens vaak bezweet wakker, alsof je in een nylon tent hebt geslapen, waar ’s morgens de zon al op staat te branden. Ik heb mijn buurvrouw al die tijd niet gezien en wist alleen dat ze lange zwarte haren had. Die lagen namelijk steeds in de umywalka (=wastafel). Niet alles paste kennelijk in haar koffer. De zonnebrandmelk heeft ze laten staan.

In het programma staat na het ontbijt een wandeling door Lublin. Omdat ik een dikke enkel heb, lijkt me dat geen fijn plan. Op de side van de Lublin Card heb ik gevonden dat hier net zulke elektrische karretjes rondrijden als in Poznan. Dat is me toen prima bevallen, dus ik besluit ze hier op te zoeken. Ik wandel eerst naar het VVV in de oude stad. Daar staat een poster met de haltes. Ik moet nog een stukje doorlopen. Zo kom ik uit op het plein voor het kasteel. Het kasteel ga ik wel een keer apart bezoeken. Er hangt een schilderij van een bekende schilder en het ziet er mooi uit, maar het zijn wel heel veel trappen omhoog. Op het terrein ernaast is een festival aan de gang: Karnaval. Het is er lekker druk. De karretjes zijn nergens te bekennen. Ik slenter over de markt, die ik in de verte zie, opzoek naar handdoeken en witte bosbessen. Als ik terugkom, staat er wel een karretje. Er komt er nog een aanrijden. Kennelijk is er een karretje voor Poolstaligen en een voor anderstaligen.

 

                   

Ik beland in het karretje voor Poolstaligen en mag naast de chauffeur zitten. Hij gaat af en toe met fikse vaart de bocht om en je hebt dan echt het gevoel dat je eruit schuift. Regelmatig zet hij het karretje stil en gaat ernaast staan om verder te vertellen. Echt de binnenstad rijdt hij niet in. In feite cirkelt hij erom heen. Het is nog net geen tocht van kerk naar kerk. Er is toch genoeg te zien. Er zijn trouwens twee routes en … ik mag voor studentenprijs mee. Aan het eind biedt hij een zelfgeschreven reisgids aan. Precies het formaat, dat ik zocht, maar inmiddels ben ik al voorzien.

Het is hier trouwens een grote sport om langs een lijn van gebouw naar gebouw te klimmen. Ik heb het van de week al staan filmen. Ik heb nog niet door, wat de doelgroep is.

                 

26 juli 2019, de eerste test

Kennelijk moeten we iedere week een test maken. Ik heb braaf alles uitgeschreven en was daarmee tot 01.00 uur bezig. Het resultaat was dat ik om twee uur nog niet sliep en ik ben hier altijd heel vroeg wakker. Het gordijn is te kort. Het bedekt maar ¾ van het raam, dus het licht dringt al vroeg de kamer in. Bovendien wordt voor zeven uur de supermarkt hieronder beleverd. Dat gaat met een vrachtwagen, die zo te horen niet in de straat past. Fit voor de test was ik echt niet en toen ik later een leuk telefoontje kreeg was ik er al helemaal niet meer bij met mijn hoofd.

We hadden een rollenspel moeten voorbereiden voor vandaag over het huishouden, maar daar kwam niet veel van terecht. Er werd een speurtocht ingelast. Daardoor kwam de lezing te vervallen. Wie dat soort dingen toch bedenkt in deze hitte. Ik zie de wandeling door Lublin morgen ook al niet zitten. Ik ga wel op eigen houtje op verkenning uit. Helaas is ook de maaltijdtijd aangepast vanwege de speurtocht. Wie niet mee is (meer dan de helft) zit bijna anderhalf uur langer dan normaal te wachten. De docente deelt snoepjes uit om de tijd te doden en bedenkt een spelletje met woordassociaties, maar dat is moeilijk in een vreemde taal!

Op de terugweg ga ik naar iets wat een warenhuis zou moeten zijn, want ik wil een vazon (=vaas) kopen, zodat ik bloemen op mijn kamer neer kan zetten. In het warenhuis zit inmiddels een soort outlet. Alles staat heel dicht bij elkaar, het is klimmen en klauteren geblazen. Ik vind wel wat ik zoek, maar de prijs is geen outletprijs, dus ik ga nog even verder zoeken en anders pak ik wel een mok. Het enige wat mooi is, is het kerkje ernaast.

 

                           

  Vrijdag is hier kennelijk bloemendag. Alle bloemenkraampjes staan vol. Er staan er wel twintig naast elkaar. Ik zal er volgende week een foto van maken.

Een heleboel leerlingen namen vandaag bloemen of bonbons mee voor hun docente. Ik denk dat de kantine volgende week een stuk leger zal zijn.

25 juli 2019, Chata

Vandaag was al met al best een leuke dag. Gisteren kregen we de opdracht dat we iemand moesten beschrijven aan de hand van uiterlijke kenmerken. Ik had het niet helemaal begrepen en het huiswerk in mijn werkboek gemaakt. Het was de bedoeling dat we het inleverden. Dat moet dan morgen maar. We leren vandaag adverbiale samengestellingen met voorzetsels te scheiden. Dat is best lastig, want dan moet je dus goed de naamvallen bij de voorzetsels kennen.

De lezing is onverwacht interessant. De lektor stelt Poolse pianisten en dirigenten voor, die geëmigreerd zijn. Dat hoeft niet persé naar het Westen te zijn. Er zit ook iemand tussen, die naar Moskou is gegaan. Hij wisselt het af met stukjes muziek en heeft er zelf heel veel plezier in. Dat is natuurlijk sfeerbepalend. Hij vertelde ook een leuk verhaal over iemand, die vernieuwende muziek wilde brengen. De autoriteiten (lees: Lenin) keurden dit af, maar als dirigent van een orkest in Ravensbrück droeg hij het op aan mijn engel. Dat is een taaltruckje. Zo kon hij zeggen dat het opgedragen was Engels, de communist en filosoof. De autoriteiten slikten het.

Na het Obiad kregen we een demonstratie van als huzaren geklede mannen, die uitlegden, hoe de wapens zich in de loop der tijd ontwikkeld hadden. Ze gaven ze ook aan het publiek om vast te houden. Dat leverde een aantal hilarische situaties op. Ik had heel veel pret met Marion.

’s Avonds zijn we met de hele ploeg uit eten gegaan in een regionaal restaurant, genaamd Chata. Ik was tussendoor naar huis gegaan en dacht dat ik wist waar ik zijn moest. Niet dus. Onnodig een omweg van 20 minuten gemaakt, maar wel weer een nieuw stuk van Lublin gezien en een leuk winkeltje met folklore-artikelen ontdekt. Ik zat tegenover Wladek en naast Sarah. Sarah is priester, maar we gingen letterlijk voor het zingen de kerk uit en met de bus naar huis. We hebben eindelijk onze legitimatie. De maaltijd was een beetje raar. Er stonden heerlijke salades, maar het leek erop dat dat het enige was. Iedereen had zich al tegoed gedaan aan die salades en toen kwam er ineens vlees en aardappelen op tafel. Er was niet genoeg voor iedereen. Na verloop van tijd kregen we daarom de restjes van een andere tafel. Als je iets anders wilde drinken dan water moest je het apart afrekenen, maar ze hadden geen wisselgeld. Alles ging met de pin. Daar krijg je heel veel losse bonnetjes van. Toen iedereen zat was en voldaan, kwam er nog een tweede dania (gang) met verrukkelijke pierogi.                                

24 juli 2019, Ratusz Lublin

Onze dag begint vandaag met het nakijken van het huiswerk. Dat valt geenszins tegen. Dan krijgen we een nieuwe manier van het tegenwoordig deelwoord uitgelegd, te gebruiken in combinaties, die terwijl uitdrukken (Kiedy). Je neemt de vorm van de derde persoon meervoud en plakt er een c achter. Echt moeilijk is het niet en in tegenstelling tot de vorige vorm, die de eigenschappen van een bijvoegelijk naamwoord had (=vervoegd), functioneert deze vorm als bijwoord. Klaar is klaar.

Daarna buigen we ons over een leestekst. Wat ik heel leuk vind is dat er aandacht geschonken wordt aan uitdrukkingen. Ieder hoofdstuk eindigt er mee. De dagelijkse lezing over het Chopin concert is verschoven naar vanavond. Om twee uur lopen we naar het raadhuis, waar een persvoorlichtster volkomen de plank misslaat door studenten gelijk te schakelen met werkzoekenden. Een blik op de groep had haar kunnen leren dat meer dan een derde van de groep minstens veertig en, sommige een priesterboordje dragen en wellicht niet op zoek zijn naar studiebeurzen, bemiddeling bij huisvesting of een baan. Lublin doet z’n best, maar ik heb nog nooit zo snel een zaal leeg zien stromen na afloop van een presentatie. In de zaal hingen trouwens alle geschilderde portretten van voormalig burgemeesters. Apart.

Nu ik eenmaal in de oude stad van Lublin ben, snuffel ik even rond. Ik slaag voor het lampje en in de verte zie ik net zo’n karretje rijden als waar we in Poznan mee mee geweest zijn. Ik weet wel wat ik zaterdag ga doen! Ik slenter nog even rond om een startpunt te vinden. Dat lukt me niet. Ik heb nog een paar dagen. Ik ga op jacht naar een reisgids van Lublin en loop Marion weer tegen het lijf, die met hetzelfde doel de winkel in geschoten is. Daar hebben we samen veel pret over.

Na de les heb ik trouwens nog een heel fijn gesprek gehad met de docente. Ze is twee jaar jonger dan ik en we hebben veel gemeenschappelijk. Op een gegeven moment stelde ze me voor het gesprek in het Duits voort te zetten. Dan kan ik me toch beter uiten. Ik denk dat ik het anders ook niet als zo’n fijn gesprek had ervaren.

Gisteren kwam ik erachter dat er nog een oud-deelnemer uit Mainz rondloopt. Ik zat in de bus altijd naast haar. Ze kwam uit Azië, India of Pakistan of zo, maar woonde in Nederland. Wat de persvoorlichtster wel deed en ik heel prettig vond: Ze liet iedereen zichzelf voorstellen en vertellen, waar de diverse mensen vandaan kwamen. De Ukraine had de overhand, gevolgd door Taiwan. Het meest verrassende vond ik Saoedi-Arabië.

Ik koop een hotdog en een fles Schweppes met Mojito-smaak en besluit niet meer terug te gaan naar de mensa. Ik heb nog genoeg andere dingen te doen. Lublin heeft veel leuke eettentjes. Daar ga je niet snel zitten als je al voor je eten in de mensa hebt betaald, maar dat is iedere keer wel een hele sjouw. Ik zie me dat in het weekend nog niet zo snel doen, als er geen college achteraan zit. Ik haal wel wat bij de supermarkt onder in de flat.

                     

23 juli 2019

Van onze groep slapen er twee in het klooster. Je merkt aan van alles dat het een katholieke universiteit is. Mijn vader zou heel oneerbiedig zeggen boven de deur hangt Tinus aan de rekstok. Op het universiteitsterrein is zelfs een grote kapel. Nonnen helpen ook bij de les, bijvoorbeeld door snel iets te gaan kopiëren. De slaaphuizen zijn streng gescheiden: Damski en Mezki. Bij de dames hangen netten over de balkons, niet tegen de duiven, maar om te voorkomen dat mannelijk bezoek naar binnen klimt. Het is zo wie zo veel gebruikelijker om mensen in een pij over straat te zien lopen, ook de heren.

Na de taallessen hebben we een college cultuur. Gisteren ging dat over de geschiedenis van de Joden in Polen tot 1939. Helaas sprak die mevrouw heel monotoon en dat maakte het slaapverwekkend. De dame van vandaag doet het met meer flair. Ze begint in het Engels, maar wordt al gauw teruggefloten. In het programma staat een Pools college. Het onderwerp is Polen in de Europese Unie. En passant neemt ze bilaterale relaties en andere samenwerkingsverbanden mee, inclusief conflicten en crisissen. Dit is uniek. Er wordt openlijk over politiek gesproken, terwijl al meteen in de eerste les werd afgesproken dat politiek geen thema was. Helaas krijgt deze mevrouw haar verhaal niet in de toegewezen tijd. Dat is jammer. Van mij had ze nog wel een uurtje door mogen gaan. Het was leerzaam. Ik had nog nooit van de V4 (Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije) gehoord en ook de Bismarck driehoek was nieuw voor mij.  De presentatie was onderbouwd met getallen. Ergens kwam het getal van 500 biljoen Euro voorbij dat naar Oost-Europa was gegaan. Geen wonder dat hier zo snel een nieuwe infrastructuur aangelegd kan worden. Helaas was ik niet snel genoeg om een foto van dat sheet te maken.

Na het avondeten wordt er nog een film vertoond: Black Saturday. Ik moet helemaal vooraan gaan zitten, want ik heb mijn leesbril op. In 1970 is er ook al een werfopstand geweest in Gdynia. Voor mij was dat nieuw. De film liet zien dat de officiële cijfers dubieus zijn. Vervolgens moest ik hard doorlopen om op tijd in het studentenhuis te zijn, want daar geld vanaf 10 uur nachtrust.

Onze collegegroep werd vandaag nog uitgebreid met een laatkomer: Phillip en een priester uit Bosnië-Herzegowina. Het geloof ligt er hier soms wat erg dik op. Zelfs naast het filmscherm waren aan beide zijden kruizen opgehangen. Marion, waarmee ik steeds meer optrek, is zelf gelovig, maar trekt er regelmatig een gezicht bij. Het afgelopen weekend waren kapelletjes en kruisbeelden met linten versierd. Ik ben er nog niet achter waarom.

Uit Holland bereiken me berichten van 35+ graden. Hier had ik vandaag een vestje aan. morgen wordt het weer warm. Soms zie je langs de weg een grote stofwolk. Als je dichterbij komt, blijkt er een boer op het land aan het werk te zijn. Lublin heeft zijn eigen plaag: kraaien. Ze kunnen hier zo een nieuwe versie van Birds gaan draaien.

Het eten is hier beter dan in welke mensa ik tot nu toe heb gegeten. Gisteren hadden we aardappelsoep met klopsie en vandaag een brocoli-ovenschotel en gebakken vis. Als je dat een rare combinatie vindt… We krijgen hier gewoon twee keer warm. Een keer om half twee en een keer om half acht.

Nu moet ik gaan stoppen, want ik heb huiswerk opgekregen en het is al bijna tien uur. We hebben vandaag een tekst gelezen. (Hardop. Ging goed) en er vragen bij gemaakt. Daarna werden het tegenwoordig deelwoord en de verwijswoorden behandeld. Daar mogen we nu mee oefenen.